Trong hoạt động kinh doanh, không ít doanh nghiệp gặp phải tranh chấp: tranh chấp hợp đồng, giao hàng, thanh toán, quyền sở hữu trí tuệ… Nếu không xử lý khéo léo, tranh chấp sẽ kéo dài, làm mất uy tín, thiệt hại tài chính. Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại đang được nhiều doanh nghiệp lựa chọn tuy nhiên, không ít doanh nghiệp vẫn còn mơ hồ về thủ tục giải quyết tranh chấp trọng tài thương mại theo Luật Trọng tài thương mại.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ quy trình, tránh mất quyền lợi và tiết kiệm thời gian.
Cơ sở pháp lý về trọng tài thương mại ở Việt Nam
Hiện nay, Luật Trọng tài thương mại 2010 là văn bản pháp luật nền tảng điều chỉnh việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài. Bên cạnh đó, các nghị định và thông tư hướng dẫn thi hành cũng quy định cụ thể về thủ tục, quyền và nghĩa vụ của các bên.
Trọng tài thương mại chỉ áp dụng cho những tranh chấp phát sinh từ:
- Hoạt động thương mại giữa các bên.
- Ít nhất một bên hoạt động vì mục đích lợi nhuận.
- Hai bên đã có thỏa thuận trọng tài (trong hợp đồng hoặc bằng văn bản riêng).
📌 Ví dụ thực tế:
Công ty A (ở Hà Nội) ký hợp đồng phân phối sản phẩm với Công ty B (TP.HCM). Trong hợp đồng có điều khoản “Mọi tranh chấp phát sinh sẽ được giải quyết bằng trọng tài thương mại tại Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC)”. Sau này, nếu có tranh chấp, hai bên buộc phải đưa ra trọng tài, không được khởi kiện ra tòa án.
Các bước cơ bản trong thủ tục giải quyết tranh chấp trọng tài thương mại
Theo Luật Trọng tài thương mại, quy trình gồm các bước chính sau:
✅ Bước 1: Thỏa thuận trọng tài hợp lệ
Điều kiện tiên quyết để áp dụng trọng tài là phải có thỏa thuận trọng tài rõ ràng và hợp lệ.
- Thỏa thuận có thể ghi trực tiếp trong hợp đồng hoặc bằng văn bản riêng.
- Nếu không có thì tranh chấp đó không thể giải quyết bằng trọng tài.
📌 Ví dụ:
Nếu hợp đồng không có điều khoản trọng tài, hoặc chỉ ghi “sẽ thương lượng trước, nếu không thành thì khởi kiện ra tòa án” thì sẽ không đủ cơ sở áp dụng trọng tài thương mại.
✅ Bước 2: Nộp đơn khởi kiện tại trung tâm trọng tài
- Bên yêu cầu khởi kiện phải chuẩn bị hồ sơ gồm:
- Đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp trọng tài thương mại.
- Thỏa thuận trọng tài.
- Hợp đồng liên quan, chứng cứ chứng minh yêu cầu.
- Chứng từ thanh toán phí trọng tài.
- Nộp tại trung tâm trọng tài đã được thỏa thuận, ví dụ VIAC, TRACENT, Hòa Giải Trọng Tài Thương Mại Quốc Tế Việt Nam…
✅ Bước 3: Thành lập hội đồng trọng tài
Sau khi nhận đơn, trung tâm trọng tài:
- Thông báo cho bên bị kiện.
- Hai bên thỏa thuận chọn trọng tài viên, hoặc do trung tâm chỉ định theo quy chế.
Hội đồng trọng tài sẽ gồm 1 hoặc 3 trọng tài viên tùy thỏa thuận.
✅ Bước 4: Hòa giải & phiên họp giải quyết tranh chấp
Hội đồng trọng tài có thể tiến hành hòa giải nếu các bên đồng ý. Nếu hòa giải thành công, sẽ lập biên bản hòa giải thành.
Trường hợp hòa giải không thành:
- Hội đồng trọng tài mở phiên xét xử.
- Các bên được trình bày, đưa ra chứng cứ, đối đáp.
- Phiên họp thường kín để bảo mật thông tin.
✅ Bước 5: Ra phán quyết trọng tài
Hội đồng trọng tài ra phán quyết trong thời hạn luật định. Phán quyết:
- Có giá trị chung thẩm.
- Bắt buộc các bên thi hành.
- Chỉ bị hủy trong một số trường hợp hiếm gặp (ví dụ vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trọng tài, không có thỏa thuận trọng tài hợp lệ).
📌 Ví dụ thực tế:
Công ty A khởi kiện Công ty B ra VIAC, sau các phiên họp, hội đồng trọng tài ra phán quyết buộc B phải bồi thường 2 tỷ đồng vì vi phạm điều khoản giao hàng. B không được khiếu nại phán quyết, mà chỉ có quyền đề nghị tòa án hủy phán quyết nếu có căn cứ đặc biệt.
📌 Những điểm doanh nghiệp cần lưu ý khi chuẩn bị thủ tục giải quyết tranh chấp trọng tài thương mại
✅ Phải có thỏa thuận trọng tài từ đầu.
Nhiều doanh nghiệp ký hợp đồng bỏ sót điều khoản này, sau khi phát sinh tranh chấp mới loay hoay, không thể áp dụng trọng tài được.
✅ Chi phí trọng tài.
Chi phí thường cao hơn tòa án nhưng đổi lại thời gian xử lý nhanh, thủ tục linh hoạt, bảo mật.
✅ Thi hành phán quyết trọng tài.
Nếu bên thua kiện không tự nguyện thi hành, bên thắng kiện có thể yêu cầu cơ quan thi hành án hỗ trợ cưỡng chế.
✅ Nên có luật sư đi cùng.
Thực tế cho thấy, nếu không có luật sư, nhiều doanh nghiệp không chuẩn bị đầy đủ chứng cứ, dẫn đến bất lợi khi tranh luận tại hội đồng trọng tài.
💼 Khi nào nên chọn trọng tài thương mại thay vì tòa án?
Trọng tài thương mại thường phù hợp với:
- Hợp đồng kinh doanh có yếu tố quốc tế.
- Các doanh nghiệp muốn bảo mật thông tin.
- Các bên cần giải quyết tranh chấp nhanh chóng, không rườm rà như tòa án.
⚙️ Dịch vụ luật sư đồng hành cùng doanh nghiệp
Rất nhiều doanh nghiệp chia sẻ rằng nhờ có luật sư am hiểu Luật Trọng tài thương mại, họ đã tiết kiệm thời gian, hạn chế rủi ro, bảo vệ quyền lợi tốt hơn.
Nên nếu bạn cần tư vấn hoặc đại diện tham gia thủ tục giải quyết tranh chấp trọng tài thương mại, hãy liên hệ Công ty Luật Đỗ Gia Việt – văn phòng luật sư uy tín tại Hà Nội. Chúng tôi tự hào với:
✅ Luật sư giàu kinh nghiệm về thương mại, hợp đồng.
✅ Am hiểu quy định mới, quy chế của các trung tâm trọng tài uy tín.
✅ Tư vấn toàn diện từ soạn thảo điều khoản trọng tài, chuẩn bị hồ sơ, tham gia phiên xét xử, đến hỗ trợ thi hành phán quyết.
Thủ tục giải quyết tranh chấp trọng tài thương mại là công cụ quan trọng mà nhiều doanh nghiệp nên cân nhắc. Việc nắm rõ Luật Trọng tài thương mại, chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và có luật sư đồng hành sẽ giúp bạn tránh rủi ro và bảo vệ tài sản tốt nhất.
👉 Hãy liên hệ ngay luatdogiaviet.vn – công ty luật uy tín tại Hà Nội, để được tư vấn cụ thể về thủ tục giải quyết tranh chấp trọng tài thương mại nhanh chóng, hiệu quả!
