Trong hoạt động kế toán của các đơn vị (doanh nghiệp, cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp), một trong những khái niệm rất quan trọng nhưng đôi khi gây nhầm lẫn là kỳ kế toán. Nhiều người không nắm rõ kỳ kế toán được xác định khi nào theo Luật Kế toán. Việc xác định đúng kỳ kế toán không chỉ ảnh hưởng đến việc lập báo cáo tài chính mà còn ảnh hưởng tới kiểm kê tài sản, đóng thuế, xử lý chênh lệch, và cả trách nhiệm pháp lý. Bài viết dưới đây sẽ làm rõ:

• Kỳ kế toán được xác định khi nào theo Luật Kế toán?

• Liệu đơn vị kế toán có phải kiểm kê tài sản vào đầu kỳ không?

• Kỳ kế toán cuối cùng khi đơn vị chấm dứt hoạt động được xác định ra sao?

Kỳ kế toán là gì và khi nào nó được xác định?

Theo Luật Kế toán 2015 (Số 88/2015/QH13), kỳ kế toán được hiểu là khoảng thời gian từ khi đơn vị bắt đầu ghi sổ kế toán cho đến khi khóa sổ để lập báo cáo tài chính.

Cụ thể, Điều 12 Luật Kế toán quy định:

• Kỳ kế toán năm: 12 tháng, thường là từ ngày 01/01 đến 31/12 dương lịch.
• Với đơn vị có đặc thù, có thể chọn kỳ kế toán năm là 12 tháng liên tục nhưng không theo lịch dương, bắt đầu từ đầu ngày của tháng đầu quý này và kết thúc ngày cuối tháng trước của quý năm sau nhưng phải thông báo với cơ quan tài chính, thuế. 
• Kỳ kế toán quý: 03 tháng, từ đầu tháng đầu quý đến hết tháng cuối quý. 
• Kỳ kế toán tháng: 01 tháng, từ ngày 01 đến hết ngày cuối tháng đó. 

Do vậy, kỳ kế toán được xác định khi đơn vị bắt đầu ghi sổ kế toán (có hoạt động tài chính, nghiệp vụ phát sinh) và kết thúc khi khóa sổ để lập báo cáo tài chính cho kỳ đó.

Trường hợp đơn vị mới thành lập, kỳ kế toán đầu tiên sẽ bắt đầu từ ngày cấp giấy đăng ký doanh nghiệp (hoặc ngày quyết định thành lập) đến hết ngày cuối tháng/quý/năm theo lựa chọn kỳ kế toán.

Đơn vị kế toán có phải kiểm kê tài sản vào đầu kỳ không?

Một quan điểm sai lầm phổ biến là “đơn vị kế toán phải kiểm kê tài sản vào đầu kỳ kế toán”. Theo Luật Kế toán 2015, quy định về kiểm kê tài sản (Điều 40) không bắt buộc thực hiện kiểm kê vào đầu kỳ, mà chủ yếu vào cuối kỳ và trong các trường hợp đặc biệt. 

Cụ thể:

• Kiểm kê tài sản được định nghĩa là việc cân, đong, đo, đếm số lượng; xác nhận và đánh giá chất lượng, giá trị của tài sản, nguồn vốn hiện có tại thời điểm kiểm kê để đối chiếu với số liệu sổ kế toán. 
• Theo khoản 2 Điều 40, đơn vị kế toán phải tiến hành kiểm kê tài sản trong các trường hợp:
  a) Cuối kỳ kế toán năm
  b) Đơn vị bị chia tách, hợp nhất, sáp nhập, giải thể, chấm dứt hoạt động, phá sản
  c) Chuyển đổi loại hình hoặc hình thức sở hữu
  d) Xảy ra thiên tai, hỏa hoạn hoặc thiệt hại bất thường
  e) Khi đánh giá lại tài sản theo quyết định nhà nước
  f) Các trường hợp khác theo quy định pháp luật 
• Luật không quy định kiểm kê tài sản vào đầu kỳ như một yêu cầu bắt buộc. Kiểm kê đầu kỳ khi có nhu cầu để so sánh với số liệu kết thúc kỳ trước có thể là thực tế doanh nghiệp tự thực hiện, nhưng không phải bắt buộc theo Luật Kế toán.

Vậy nên, việc kiểm kê tài sản đầu kỳ không phải là quy định pháp lý bắt buộc, nhưng kiểm kê cuối kỳ là bắt buộc trong nhiều trường hợp.

Kỳ kế toán cuối cùng khi đơn vị chấm dứt hoạt động được xác định ra sao?

Khi đơn vị kế toán bị chia, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi loại hình, giải thể, chấm dứt hoạt động hoặc phá sản, kỳ kế toán cuối cùng sẽ được xác định theo khoản 3 Điều 12 Luật Kế toán: 

“Kỳ kế toán cuối cùng tính từ đầu ngày kỳ kế toán năm/quý/tháng đã chọn cho đến hết ngày trước ngày quyết định chấm dứt, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi loại hình có hiệu lực.” 

Điều này có nghĩa:

• Nếu quyết định chấm dứt có hiệu lực vào ngày X, kỳ kế toán cuối sẽ kết thúc vào ngày (X – 1).
• Kỳ này có thể là ngắn hơn so với kỳ chuẩn (năm, quý hoặc tháng), nhưng nếu kỳ cuối đó ngắn hơn 90 ngày thì được phép cộng kỳ kế toán năm trước hoặc cùng kỳ kế toán năm tiếp theo với điều kiện tổng thời gian không vượt 15 tháng.
• Trong kỳ chấm dứt, đơn vị phải thực hiện khóa sổ, kiểm kê tài sản, xác định các khoản phải thu, phải trả, lập báo cáo tài chính cuối cùng theo quy định của Luật Kế toán.

Do vậy, kỳ kế toán cuối cùng có thể không đúng trọn 12 tháng, nhưng phải tuân theo quy định về cách tính và điều chỉnh nếu kỳ ngắn hơn.

Lưu ý thực tế:

• Đơn vị cần thông báo kỳ kế toán nếu chọn kỳ không chuẩn theo năm dương lịch.
• Thời điểm chấm dứt phải xác định rõ để tính kỳ cuối đúng.
• Kiểm kê tài sản cuối năm là bắt buộc trong hầu hết đơn vị.
• Nếu đơn vị gặp khó khăn trong xác định kỳ kế toán, kiểm kê hay lập báo cáo tài chính cuối kỳ, nên tham khảo ý kiến của chuyên gia kế toán hoặc luật sư có kinh nghiệm về pháp lý tài chính.

  

Khi nào nên nhờ luật sư?

Trong thực tế, nhiều doanh nghiệp, tổ chức, đặc biệt là các đơn vị quy mô vừa và nhỏ, gặp khó khi xác định kỳ kế toán cuối cùng hoặc khi hoạt động bị chấm dứt. Những tình huống như:

• Thời điểm chấm dứt mơ hồ
• Kỳ cuối ngắn hơn quy định
• Kiểm kê tài sản bị lấn cấn tranh chấp
• Nội dung kiểm kê, quyết toán cuối cùng bị cơ quan thuế, kiểm toán hoặc thanh tra phản đối

Trong các tình huống đó, việc có luật sư tư vấn luật tài chính – kế toán là rất hữu ích. Đặc biệt với những đơn vị tại Hà Nội, bạn có thể tìm đến văn phòng luật sư uy tín tại Hà Nội như Công ty Luật Đỗ Gia Việt, để được:

• Tư vấn xác định kỳ kế toán đúng pháp luật
• Hỗ trợ lập hồ sơ kiểm kê, xác định chênh lệch tài sản
• Đại diện giải quyết tranh chấp với cơ quan thuế hoặc kiểm toán
• Bảo vệ quyền lợi của tổ chức khi bị khiếu nại liên quan báo cáo tài chính

Với kinh nghiệm trong nhiều vụ việc liên quan kế toán, đất đai, doanh nghiệp, công ty luật sư uy tín tại Hà Nội Đỗ Gia Việt tự tin là lựa chọn tin cậy để bạn yên tâm trong các công việc pháp lý và tài chính.

Xem thêm: Luật sư tư vấn luật đất đai