Bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật? Đây là một trong những câu hỏi thường gặp khi người dân tham gia vào quá trình tố tụng hình sự. Việc xác định thời điểm bản án có hiệu lực giúp các bên nắm rõ quyền và nghĩa vụ của mình mà còn đảm bảo tính minh bạch, đúng trình tự trong việc thi hành án. 

Bài viết dưới đây, Đỗ Gia Việt, sẽ phân tích chi tiết các quy định pháp luật liên quan đến hiệu lực bản án hình sự sơ thẩm, cũng như những đối tượng có quyền kháng cáo và thẩm quyền của tòa án phúc thẩm.

Bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật?

Theo Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, hiệu lực của bản án hình sự sơ thẩm được quy định tại một số điều khoản quan trọng:

• Điều 333: Quy định thời hạn kháng cáo đối với bản án, quyết định sơ thẩm.
• Điều 343: Xác định hiệu lực của bản án, quyết định sơ thẩm trong trường hợp không có kháng cáo, kháng nghị.
• Điều 363: Nêu rõ một số trường hợp bản án, quyết định được thi hành ngay.

Như vậy, việc xác định bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật phải dựa trên các quy định này để đảm bảo tính chính xác.

Thời hạn kháng cáo đối với bản án hình sự sơ thẩm

Căn cứ khoản 1 Điều 333 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015:

• Thời hạn kháng cáo đối với bản án sơ thẩm là 15 ngày kể từ ngày tuyên án.
• Nếu bị cáo, đương sự vắng mặt tại phiên tòa, thì thời hạn kháng cáo được tính từ ngày họ nhận được bản án hoặc ngày bản án được niêm yết theo quy định pháp luật.

Đối với quyết định sơ thẩm, thời hạn kháng cáo là 07 ngày kể từ ngày người có quyền kháng cáo nhận được quyết định.

Việc nắm rõ thời hạn này là cơ sở quan trọng để xác định bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật, vì sau khi hết thời hạn mà không có kháng cáo, kháng nghị, bản án sẽ có hiệu lực thi hành.

Khi nào bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực?

Căn cứ Điều 343 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực trong các trường hợp sau:

(1) Hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị

• Nếu hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị theo luật định mà bản án sơ thẩm không bị kháng cáo, kháng nghị, thì bản án sẽ có hiệu lực pháp luật.
• Trường hợp bản án bị kháng cáo, kháng nghị thì chỉ phần bản án không bị kháng cáo, kháng nghị mới có hiệu lực thi hành.

(2) Một số bản án, quyết định được thi hành ngay

Theo Điều 363 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, dù còn trong thời hạn kháng cáo, kháng nghị nhưng bản án vẫn được thi hành ngay trong các trường hợp:

• Bị cáo được tuyên không có tội, miễn trách nhiệm hình sự hoặc miễn hình phạt.
• Hình phạt tuyên là cảnh cáo hoặc án treo.
• Hình phạt tù bằng hoặc ngắn hơn thời gian bị tạm giam.

Như vậy, tùy từng trường hợp, bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật sẽ được xác định khác nhau, bảo đảm vừa đúng quy trình tố tụng vừa bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.

Ai có quyền kháng cáo bản án hình sự sơ thẩm?

Căn cứ Điều 331 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, các nhóm đối tượng có quyền kháng cáo bao gồm:

1. Bị cáo, bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của họ.
2. Người bào chữa trong trường hợp bảo vệ cho người dưới 18 tuổi hoặc người có nhược điểm về tâm thần, thể chất.
3. Nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự và người đại diện của họ (liên quan đến bồi thường thiệt hại).
4. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án và người đại diện của họ.
5. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự dưới 18 tuổi hoặc người có nhược điểm về tâm thần, thể chất.
6. Người được tuyên không có tội có quyền kháng cáo về căn cứ mà bản án đã xác định họ không có tội.

Điều này cho thấy, pháp luật quy định khá rộng để đảm bảo quyền kháng cáo được thực hiện đầy đủ, từ đó tác động trực tiếp đến việc bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật.

Thẩm quyền của Hội đồng xét xử phúc thẩm

Khi có kháng cáo, kháng nghị, vụ án sẽ được xem xét lại tại cấp phúc thẩm. Căn cứ Điều 355 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, Hội đồng xét xử phúc thẩm có quyền:

1. Giữ nguyên bản án sơ thẩm nếu không chấp nhận kháng cáo, kháng nghị.
2. Sửa bản án sơ thẩm.
3. Hủy bản án sơ thẩm và chuyển hồ sơ để điều tra hoặc xét xử lại.
4. Hủy bản án sơ thẩm và đình chỉ vụ án.
5. Đình chỉ việc xét xử phúc thẩm.

Ngoài ra, theo Điều 357, Hội đồng xét xử phúc thẩm có thể sửa bản án theo hai hướng:

• Giảm nhẹ trách nhiệm: Miễn hình phạt, giảm hình phạt, chuyển sang tội nhẹ hơn, cho hưởng án treo…
• Tăng nặng trách nhiệm: Tăng hình phạt, chuyển sang tội nặng hơn, không cho hưởng án treo…

Như vậy, trong trường hợp có kháng cáo, kháng nghị, bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật sẽ phụ thuộc vào kết quả xét xử của Hội đồng phúc thẩm.

Vai trò của luật sư trong việc bảo vệ quyền lợi liên quan đến bản án sơ thẩm

Trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, việc có một văn phòng luật sư uy tín tại Hà Nội đồng hành là rất cần thiết. Luật sư sẽ giúp:

• Giải thích rõ ràng về thời hạn, thủ tục kháng cáo.
• Tư vấn quyền lợi, nghĩa vụ của bị cáo, bị hại và các đương sự.
• Đại diện thực hiện thủ tục kháng cáo đúng quy định.
• Tham gia tranh tụng tại phiên tòa phúc thẩm để bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho thân chủ.

Đây là yếu tố quan trọng để các bên liên quan nắm chắc thời điểm bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật, đồng thời hạn chế những rủi ro pháp lý phát sinh.

Qua phân tích các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, có thể khẳng định rằng bản án hình sự sơ thẩm có hiệu lực khi nào theo quy định của pháp luật phụ thuộc vào:

• Hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị mà không có ai thực hiện quyền này.
• Một số trường hợp đặc biệt được thi hành ngay theo Điều 363.
• Quyết định của Hội đồng xét xử phúc thẩm khi có kháng cáo, kháng nghị.

Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp, người dân nên tìm đến công ty luật sư uy tín tại Hà Nội  như Luật Đỗ Gia Việt để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.